Yazma becerisi, ilkokul döneminde kazanılan dilin en üst beceri seviyesidir. Araştırmalara göre, yazma becerisi akademik olarak gelişen en son beceri türüdür. İlkokulun ilk yıllarından itibaren öğretmenlerin yazma becerisini desteklemede rolü büyükken, sınıf düzeyleri ilerledikçe öğrencilerin bağımsız olarak yazma eylemini yapabilir düzeye gelmeleri hedeflenir. Yazma becerisinde bilgiyi edinme, bilgiyi anlama ve bilgiyi pratik etme gibi öğrenme basamakları yer alırken yazı yazmak; problemleri çözümlemeyi, yeni fikirler ortaya koymayı, var olan bilgiyi yeniden oluşturmayı içerir. Yazma, bireyin duygu ve düşüncelerini içeren farklı alt bileşenleri olan karmaşık bir bilişsel süreçtir. Yazmak için zengin bir hayal gücü, dış dünyayı algılama-duyusal birikim-, bireysel bakış açısı ile belirlenen konu hakkında zihinde canlandırma becerileri kullanılmaktadır.

Öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerin yazı yazma becerilerinde de güçlük yaşadığı bilinmektedir. Yazı yazma güçlüğü(disgrafi), bilgi işlemleme digrafisi, genel uzamsal disgrafi, hafıza disgrafisi, motor disgrafi şeklinde sınıflandırılır. Öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerin yazılı anlatımda karşılaştığı zorluklar bilişsel, dilbilimsel ve fiziksel-motor beceriler bakımından değerlendirilebilir. Bu bakımdan öğrenme süreçlerinde zorluk yaşayan çocuklar yazının hangi amaçla yazıldığı, nasıl oluşturulduğu ve kime iletileceği gibi konularda da zorluklar deneyimlemektedirler. Bu doğrultuda özgül öğrenme güçlüğü yaşayan bireyler için ihtiyaç duyduğu alanlarda bilişsel egzersizler yapmak, motor becerilerini desteklemek ve duyularını aktif olarak kullanacağı bir eğitim programı planlamak etkili olacaktır. Yazılı anlatımı desteklemek için sadece bilgiye dayalı yazma yeterli değildir. Yazılı anlatımın desteklenmesi yaşamın erken yıllarında (örn. 2 yaş)başlar. Karalama becerisiyle birlikte yazma eylemi gelişim sürecine dahil edilebilir. Bu süreçte önemli olan diğer bir beceri ise yaratıcı düşünmedir. Birey yaratıcı düşünme ile problemlere farklı çözüm yolları üretir, fikir üretir, farklı fikirler arası bağlantı kurabilir, entelektüel olarak gelişir, eleştirel bakış açısı kazanır. Yaratıcı düşünme becerisi yazılı anlatım becerisini keyifli hale getirir ve zenginleştirir.

Yaratıcı düşünmeyi destekleyici tekniklerden önemli birisi scamper tekniğidir. Bir nesne üzerinden basamaklar yardımıyla beyin fırtınası yaparak fikirler üretilir. Bu tekniği oluşturan basamakların ilk harfleri ‘SCAMPER’ ismini oluşturur. 7 basamaktan oluşur. Basamaklar; Substitute (yerini alma), Combine (birleştirme), Adapt (uyarlama), Modify,Magnify-add (büyütme, değiştirme), Put to other uses (başka bir şeylerin yerine kullanma), Eliminate (ayırma), Reverse-Rearrenge (yeniden düzeltme, tersine çevirme)’dir. Bu teknik sorular sorarak, yaratıcı düşünme başta olmak üzere, yönerge takibi, planlama, empati geliştirme, eleştirel bakış açısı kazanma, entelektüel bakış açısı geliştirme gibi konularda gelişimi destekler. Araştırmalara göre scamper tekniği ile bireylerin yaratıcı yazma becerilerinde olumlu yönde büyük bir fark olduğu görülmüştür.

Özel Eğitim Öğretmeni, Hüsniye ÇELİK ŞAHİN

Kaynak: AYDIN, İ. ve ÇİLCİ, N. (2020). SCAMPER (Yönlendirilmiş Beyin Fırtınası) Tekniğinin 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin yaratıcı yazıları üzerindeki etkisi. Igdir University Journal of Social Sciences.